AIVD weigert PSCC

Een van onze cliënten heeft zich verzet tegen een besluit van de AIVD waarbij een Personnel Security Clearance Certificate (PSCC) werd geweigerd.

Voor bepaalde internationale posities bij volkenrechtelijke organisaties die toegang bieden tot gevoelige informatie is een PSCC vereist. Het is dus voor mensen die een internationale carrière ambiëren belangrijk om te weten wat hierbij komt kijken en wat wordt overwogen bij de beoordeling van een aanvraag om een PSCC.

Cliënt in kwestie vroeg een PSCC aan voor een functie op het niveau EU Confidential. Per niveau verschilt het onderzoek in zwaarte en daarmee de referentieperiode die wordt nagetrokken. Voor cliënt bedroeg de referentieperiode vijf jaar. Binnen deze vijf jaar heeft hij in verschillende landen in het buitenland gewerkt. De weigering een PSCC af te geven was gebaseerd op het feit dat er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn om een oordeel te vellen of voor het verstrekken van een PSCC voldoende waarborgen bestaan. Zijn verblijf in één land heeft alles met deze weigeringsgrond te maken.

PSCC

Een PSCC is een onderzoek naar de achtergrond van de aanvrager teneinde te kunnen waarborgen dat degene die toegang krijgt tot gevoelige informatie daar geen misbruik van maakt. Het onderzoek strekt zich uit over een aantal jaren voorafgaand aan de aanvraag. De Wet veiligheidsonderzoeken is van toepassing. Daarop is een beleidsregel gebaseerd: de Beleidsregel artikel 13 Wet veiligheidsonderzoeken (Besluit van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 5 juli 2019 nr. 8fe5737c-0r1 2.0)

In dit besluit staat een definitie van de PSCC. Dat is:

De door of namens de National Security Agency (NSA) af te geven verklaring, waarbij wordt bevestigd dat de betrokkene tot een bepaalde datum toegang mag hebben tot vertrouwelijke informatie tot een bepaald niveau.

Met betrekking tot de afgifte, revalidatie of intrekking van de PSCC is de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bevoegd. In beginsel is de nationaliteit van de betrokken persoon leidend bij de vraag welke NSA bevoegd is tot het uitvoeren van een onderzoek. In Nederland heeft de AIVD hiertoe mandaat.

Intensiviteit toets

Het onderzoek voorafgaand aan de eventuele afgifte van een PSCC richt zich op verschillende categorieën: A, B of C. Een A-onderzoek is het meest omvangrijk en niveau C het minst. De beoordelingsperiode verschilt per zwaarte van het onderzoek. Bij een A-onderzoek wordt tien jaar vooraf aan de melding teruggekeken, bij B acht jaar en bij C vijf jaar.

Weigeringsgrond

De weigeringsgrond die in deze zaak werd aangevoerd was ‘weigering of intrekking van een personnel security clearance certificate in verband met onvoldoende gegevens’. Deze weigeringsgrond staat toegelicht in artikel 6 van de beleidsregel. Uitgangspunt is dat een clearance niet wordt afgegeven indien het veiligheidsonderzoek, wegens een verblijf buiten Nederland, onvoldoende gegevens heeft opgeleverd. De AIVD heeft in Nederland een inspanningsverplichting om zo veel mogelijk informatie in te winnen.

Samenwerkingsrelatie

Voor het verkrijgen en verifiëren van informatie van periodes van verblijf in het buitenland maakt de AIVD gebruik van samenwerkingsrelaties met buitenlandse veiligheidsdiensten die uitwisseling van persoonsgegevens mogelijk maken. Indien een samenwerkingsrelatie ontbreekt, kan de AIVD geen navraag doen bij een collega-dienst ter plekke. Nederland heeft niet met alle landen een samenwerkingsrelatie en dat is een bewuste keuze. Indien een samenwerkingsrelatie wordt aangegaan, betekent dat uitwisseling van informatie beide kanten op gaat en dat is niet altijd raadzaam. Bij collega-diensten die geen democratie of handhaving van mensenrechten nastreven wordt het niet wenselijk geacht zo’n relatie aan te gaan (zie artikel 88 van de Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten 2017). Op basis van deze criteria wordt met regelmaat beoordeeld of een samenwerking mogelijk is en blijft en of in die samenwerking gegevens kunnen worden uitgewisseld. Met een land waar cliënt zes maanden heeft gewerkt bestond een dergelijke relatie niet en daardoor kon het verblijf van cliënt niet worden geverifieerd. Ondanks het feit dat cliënt er alles aan heeft gedaan deze periode inzichtelijk te maken, oordeelde de AIVD dat er onvoldoende informatie voorhanden was.

Overige factoren en verzwarende omstandigheden

In de beoordeling wordt ook meegenomen of het verblijf voor een periode van minimaal zes maanden aaneengesloten was, de bestemming en de reden voor het verblijf. In de beleidsregel wordt in de toelichting bij ‘bestemming’ een kanttekening geplaatst: in het bijzonder wordt gelet op landen die onder de aandacht van de AIVD of de MIVD staan en landen of gebieden van landen waar een gewapend conflict is. In het land waar cliënt verbleef bestond tijdens de referentieperiode een gewapend conflict en derhalve werd de aanvraag nog strenger beoordeeld.

Cautionary tale

Deze zaak is relevant omdat het weigeren van de PSCC carrièrekansen in de weg kan staan. Zelfs in het geval van cliënt: iemand met succesvolle werkervaring in het internationale veld en lovende beoordelingen resulteerde een verblijf van zes maanden (in zijn land van herkomst) tot de weigering van een PSCC. De reden is dat het verblijf niet geverifieerd kan worden omdat Nederland geen samenwerkingsrelatie heeft met het land in kwestie en er in het land ten tijde van cliënt’s werkzaamheden een gewapend conflict woedde. In geval van het ontbreken van een samenwerkrelatie is er nog de mogelijkheid om de informatie zo nauwkeurig mogelijk aan te vullen. Als sprake is van een verblijf in een land waarin zich gewapend conflicten voordoen is herstel moeilijk voorstelbaar. Pas op waar u gaat werken als u later mogelijk van een PSCC afhankelijk bent!