Besluit ongeldig door aandeelhoudersovereenkomst

Stel: je spreekt met je mede-aandeelhouder af dat zolang een van jullie tevens bestuurder van de vennootschap is, er geen wijziging in de statutaire winstverdeling ten nadele van de bestuurder zal worden aangebracht. Vervolgens worden er in strijd met deze afspraak aandelen aan een derde uitgegeven. Wat kun je hieraan doen? Er is in ieder geval sprake van wanprestatie wegens schending van de aandeelhoudersovereenkomst, maar kan het uitgifte–besluit ook worden teruggedraaid?

De rechtbank Den Haag, waaronder mr. Vetter, voormalig advocaat bij Van Till Advocaten, heeft op 1 augustus 2012 (LJN: BX5922, rechtbank ’s-Gravenhage , 379852 / HA ZA 10-3944 met nt. Blanco Fernandez en JOR 2012/286) een belangrijk vonnis gewezen voor dergelijke situaties. Niet eerder oordeelde een rechterlijke instantie dat een besluit ongeldig kan worden verklaard wegens strijdigheid met de aandeelhoudersovereenkomst.

De aandeelhoudersovereenkomst heeft in ieder geval obligatoire werking, hetgeen betekent dat handelen door de aandeelhouders in strijd daarmee wanprestatie oplevert. In de literatuur wordt daarnaast al jaren gedebatteerd over de vraag of onder – beperkte – omstandigheden de aandeelhoudersovereenkomst tevens vennootschapsrechtelijke werking kan hebben, oftewel de geldigheid van besluiten kan aantasten. In de literatuur wordt aangenomen dat dit het geval kan zijn wanneer alle aandeelhouders en de vennootschap partij zijn bij de aandeelhoudersovereenkomst. De rechtbank Den Haag is nu dezelfde mening toegedaan en oordeelt dat:

“Onder deze omstandigheden, waarbij de enige twee aandeelhouders en de vennootschap zelf door de aandeelhoudersovereenkomst waren gebonden, moet naar het oordeel van de rechtbank van vennootschapsrechtelijke werking van de aandeelhoudersovereenkomst worden uitgegaan.”

Dat betekent dat handelen in strijd met de aandeelhoudersovereenkomst in dit geval niet alleen wanprestatie oplevert, maar ook de besluiten die in strijd met de aandeelhoudersovereenkomst zijn genomen in beginsel vernietigbaar maken, wegens strijd met de vennootschapsrechtelijke variant van de redelijkheid en billijkheid, zoals neergelegd in artikel 2:8 BW.

Wat betekent dit nu in de praktijk? Aandeelhouders zullen zich bij het aangaan van een aandeelhoudersovereenkomst moeten realiseren dat, in ieder geval indien alle betrokken aandeelhouders en ook de vennootschap zelf, daar bij partij zijn, de afspraken daarin tevens het vennootschappelijke beleid beogen te bewerkstelligen. Handelen in strijd daarmee, maakt dat de genomen besluiten kunnen worden teruggedraaid (naast een actie uit wanprestatie). Bijvoorbeeld in de situatie waarover de rechtbank Den Haag heeft geoordeeld, waarbij het uitgifte-besluit – dat was genomen in strijd met de afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst over de statutaire winstverdeling – ongeldig werd verklaard. Derden die betrokken zijn kunnen hierdoor ook worden benadeeld. In het geval van de rechtbank Den Haag was dit niet aan de orde, omdat volgens de rechtbank, deze derde aan wie de aandelen waren uitgegeven kennis moest hebben gehad van de aandeelhoudersovereenkomst en de schending daarvan. Hij werd daarom niet beschermd. In de praktijk zullen aandeelhouders dus voortaan goed op moeten letten wat ze voor ogen hebben met de aandeelhoudersovereenkomst.