Bestuurdersaansprakelijkheid via of naast de vennootschap?

Elke handelingen van een rechtspersoon (zoals een B.V. en een N.V.) wordt verricht door een natuurlijk persoon. Uiteindelijk is het altijd een mens die een bepaalde handeling verricht namens de rechtspersoon. Veelal is deze persoon een bestuurder.

Wanneer de bestuurder tijdens zijn werkzaamheden een fout begaat komt dit in beginsel voor rekening van de rechtspersoon. De rechtspersoon is in dat geval ook aansprakelijk voor de eventuele schade geleden als gevolg van de fout.

De bestuurder zelf kan ook persoonlijk aansprakelijk worden gesteld indien hij een fout begaat. De wet bepaalt dat de bestuurder zijn taak ‘behoorlijk’ dient te vervullen. Wanneer de bestuurder tekort komt in het vervullen van zijn taak, dan kan hij aansprakelijk worden gehouden, tenzij de tekortkoming niet aan hem te wijten is en hij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van de tekortkoming af te wenden. Ook kan de bestuurder aansprakelijk worden gehouden wanneer hij namens de rechtspersoon een overeenkomst is aangegaan en hij wist of behoorde te weten dat de rechtspersoon deze overeenkomst niet kon nakomen.

In al deze gevallen is in de eerste plaats de vennootschap aansprakelijk, maar indien aan de daarvoor geldende voorwaarden is voldaan, waaronder dat de bestuurder een persoonlijk verwijt treft, kan via de vennootschap de bestuurder aansprakelijk worden gesteld.

In een recente uitspraak van de Hoge Raad (23 november 2012) is bevestigd dat de bestuurder onder omstandigheden ook náást (en dus niet via) de vennootschap persoonlijk aansprakelijk kan zijn. In deze zaak betrof het een bestuurder van een Nederlandse vennootschap die bemiddelde bij de verkoop van vakantiehuizen in Spanje. Een echtpaar wenste een vakantiehuis te kopen aan de Costa Blanca en schakelde hiervoor de vennootschap in. De bestuurder bracht het echtpaar in contact met een Spaanse projectontwikkelaar en bemiddelde tussen deze twee partijen. Het echtpaar betaalde een fors bedrag aan de projectontwikkelaar als aanbetaling voor een huis dat nog in aanbouw was. Nog voordat het huis was afgebouwd, bleek dat geen bouwvergunning was verstrekt en dat het huis niet mocht worden gebouwd. Het huis werd vervolgens afgebroken.

Het Nederlandse echtpaar stelde zowel de vennootschap als de bestuurder aansprakelijk voor de geleden schade op basis van onrechtmatige daad. De onrechtmatige daad bestond volgens het echtpaar met name eruit dat zowel de vennootschap als de bestuurder het echtpaar op de hoogte hadden moeten stellen van het feit dat de villa zonder bouwvergunning werd gebouwd, waardoor er een risico was dat deze in de toekomst gesloopt zou worden.

De rechtbank wijst de vordering van het echtpaar in eerste instantie nog af, maar het Hof oordeelde in hoger beroep dat zowel de bestuurder als de vennootschap onrechtmatig hebben gehandeld waarvoor beiden aansprakelijk kunnen worden gehouden. Deze uitspraak is door de Hoge Raad bevestigd. Het Hof en de Hoge Raad oordeelden dat sprake was van professionele betrokkenheid bij de totstandkoming van de koopovereenkomst. De vennootschap en de bestuurder hadden zich de belangen van het echtpaar dienen aan te trekken door zich goed op de hoogte te stellen van de omstandigheden ter plaatse, waaronder de verstrekte vergunningen. Zij hadden het echtpaar juist en volledig hieromtrent moeten informeren.

In beginsel is een bestuurder uitsluitend aansprakelijk voor het handelen van de rechtspersoon, indien hij zijn taak onbehoorlijk uitoefent en hem hier een persoonlijk verwijt van kan worden gemaakt. In de hierboven beschreven casus is de bestuurder hierin niet tekort geschoten en heeft hij zijn taak als bestuurder ook niet onbehoorlijk vervuld, maar berust zijn aansprakelijkheid op een zorgvuldigheidsnorm die daar los van staat. De bestuurder wordt persoonlijk aansprakelijk gesteld naast de vennootschap. Het betreft een zelfstandige normschending. Het is dan niet vereist dat de bestuurder een ernstig verwijt van zijn handelen als bestuurder kan worden gemaakt. De onzorgvuldige gedraging van de bestuurder kan echter ook als gedraging van de vennootschap worden aangemerkt, zodat ook de vennootschap zelf op grond van onrechtmatige daad aansprakelijk is. De geschonden norm rustte derhalve zowel op de bestuurder persoonlijk als op de vennootschap. Was er geen vennootschapsrechtelijke betrekking geweest, dan had deze norm ook op de bestuurder gerust.

Dit arrest maakt echter niet goed duidelijk in welke gevallen een bestuurder rechtstreeks danwel via de vennootschap aansprakelijk is en wat dit betekent voor het criterium ‘persoonlijk ernstig verwijt’. Dit zal nog moeten blijken.