Het coronavirus: rechten en plichten van werkgevers

Sinds half maart worden we wereldwijd geconfronteerd met steeds forsere maatregelen om het coronavirus een halt toe te roepen. Ook in Nederland zijn de maatregelen inmiddels ingrijpend. Daardoor zitten veel werkgevers op dit moment met arbeidsrechtelijke vragen. In dit blog zet Van Till advocaten de rechten en plichten van werkgevers op een rij.

U heeft een zorgplicht

Als werkgever bent u wettelijk verplicht om ervoor te zorgen dat uw werknemers veilig en gezond kunnen werken. In het geval van het coronavirus betekent dit dat u een inschatting moet (blijven) maken van het besmettingsgevaar binnen uw branche en onderneming. Daarnaast moet u uw werknemers instructies geven over hoe zij het risico op besmetting zo klein mogelijk houden. Daarbij is het goed om hen te vragen om de richtlijnen van het RIVM te volgen. Let er ook op dat zij zich aan deze richtlijnen houden en elkaar erop aanspreken.

Sinds 12 maart wordt werknemers gevraagd om, indien mogelijk, zo veel mogelijk thuis te werken. Kan dat niet? Dan wordt hen geadviseerd zo veel mogelijk buiten de spits te reizen en 1,5 meter afstand van elkaar te houden.

Veel bedrijven waarvan de werknemers maar gedeeltelijk thuis kunnen werken, werken  op dit moment in ploegendiensten, waarbij ploeg A in de even weken op het werk is en in de oneven weken thuis werkt, terwijl ploeg B in de even weken thuis werkt en in de oneven weken op het werk is. Met deze methode zorgen zij ervoor dat de medewerkers toch het noodzakelijke contact met elkaar kunnen houden en productief blijven, terwijl het tegelijkertijd mogelijk is om fysiek op voldoende afstand van elkaar te werken.

Zijn uw medewerkers nog op het werk aanwezig? Dan horen bij een veilige werkplek op dit moment de extra hygiënemaatregelen die door het RIVM zijn voorgeschreven: geen handen schudden, extra schoonmaakrondes (met name van deurklinken, lift- en lichtknoppen, trapleuningen, toetsenborden en computermuizen) en voldoende handzeep, desinfecterende gel en tissues op werkplekken en toiletten.

Internationale reizen zijn en worden op dit moment steeds moeilijker. Vanwege het besmettingsgevaar waren bij veel bedrijven de internationale reizen en evenementen al uitgesteld of afgeblazen. Hebben uw werknemers nog steeds plannen of verplichtingen die niet kunnen worden uitgesteld? Maak dan een goede risico-inschatting en houdt u zich in ieder geval aan de reisadviezen van de overheid.

Uw werknemer is afwezig vanwege het virus. Moet u salaris doorbetalen?

Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van de reden van de afwezigheid:

• Is uw werknemer afwezig vanwege een besmetting met het coronavirus? Dan is hij ziek en gelden de normale regels voor loondoorbetaling bij ziekte. 
• Moet uw werknemer op advies van de GGD of het RIVM thuis blijven omdat hij griepverschijnselen vertoont en niet kan worden uitgesloten dat het om het coronavirus gaat? Of moet hij in thuisquarantaine blijven omdat hij in een risicogebied is geweest of in contact is geweest met een coronapatiënt? Dan blijft u ook het salaris verschuldigd. Dit zou anders kunnen zijn op het moment dat een werknemer in strijd met alle reisadviezen in privétijd afreist naar een risicogebied, en daar corona oploopt of vast komt te zitten. Als werkgever hoeft u namelijk geen loon te betalen als het niet verrichten van werkzaamheden in redelijkheid voor rekening van werknemer behoort te komen.
• Is uw werknemer afwezig uit angst voor het coronavirus of een besmetting van collega’s, zonder dat daar aanleiding voor is? Dat kunt u hem in principe verplichten naar het werk te komen. Wil hij dat niet? Dan heeft u geen loondoorbetalingsplicht. Als thuiswerken voor deze werknemer ook geen optie is, kunt u samen afspraken maken over het opnemen van vakantiedagen of onbetaald verlof. 
• Sinds 16 maart zijn alle scholen en kinderdagverblijven in Nederland gesloten. Alleen kinderen van wie beide ouders een zogenaamd vitaal beroep hebben, mogen hun kinderen nog naar school of de opvanglocatie brengen. Alle andere ouders moeten hun kinderen zelf opvangen. Een deel van deze ouders zal (om en om) thuis kunnen werken, maar dat geldt uiteraard lang niet voor iedereen. Dan blijft u wel het salaris verschuldigd. Ouders hebben in beginsel namelijk recht op calamiteitenverlof, waarbij het salaris moet worden doorbetaald, tenzij in de cao andere afspraken zijn gemaakt.

Minder werk? Vraag een tegemoetkoming aan

De economie lijdt fors onder het coronavirus. Beurskoersen zijn gekelderd en veel internationale handel ligt stil. In de evenementen-, hotel- en horecabranche zagen veel ondernemingen hun omzet al teruglopen, maar met de algehele sluiting sinds 15 maart zijn financiële problemen vrijwel niet meer te voorkomen. Veel werkgevers wilden dan ook gebruik maken van de regeling voor werktijdverkorting uit de Werkloosheidswet. 

Deze regeling is bedoeld om gedwongen ontslagen te komen op het moment dat u minder werk hebt als gevolg van buitengewone omstandigheden: een brand, een overstroming of een epidemie. Het coronavirus is zo’n buitengewone omstandigheid. Deze regeling is op 17 maart 2020 echter stopgezet. Een nieuwe, ruimere regeling (NOW) treedt ervoor in de plaats. Klik hier voor een uitgebreide toelichting op deze regeling mijn nieuw blog.

Andere mogelijkheden voor ondernemers

Naast de mogelijkheid van werktijdverkorting zijn en komen er ook nog andere mogelijkheden voor ondernemers die in financiële problemen dreigen te raken door het coronavirus. Een aantal van deze plannen wordt op dit moment nog onderzocht of uitgewerkt. Ook hiervan zullen wij u zo veel mogelijk op de hoogte houden, net als van nieuwe initiatieven. 

Uitstel van betaling van de belasting

Als u in financiële problemen komt vanwege het coronavirus, kunt u bij de Belastingdienst vragen om uitstel van betaling van de inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, omzetbelasting en loonbelasting. U moet dit verzoek schriftelijk onderbouwen. Als de Belastingdienst uw verzoek toewijst, zet het de invordering stop. De beoordeling vindt achteraf plaats, waarbij verzuimboetes voor het niet (tijdig) betalen van belastingen worden geschrapt of teruggedraaid.

Daarnaast kunt u, als u verwacht dit jaar minder winst te maken, vragen om een lagere voorlopige aanslag.

Borgstelling MKB

De staatssecretaris van Economische Zaken onderzoekt of de Borgstelling MKB ook kan worden gebruikt voor problemen rond het coronavirus. Met een dergelijke borgstelling kunt u tegen gunstigere voorwaarden geld lenen bij de bank.

Bedrijfseconomisch ontslag

Als u ondanks deze mogelijkheden toch structureel in financiële problemen komt, kan het verstandig zijn naar structurele maatregelen te kijken, zoals het niet verlengen van contracten of ontslag op grond van bedrijfseconomische redenen.

Vragen?

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen over het coronavirus? Of heeft u hulp nodig bij de toepassing van de nieuwe regeling? Neem dan gerust contact op met de sectie Arbeidsrecht van Van Till advocaten.