Loonsverlaging in tijden van crisis?

Een veelgehoorde wens van werkgevers in de huidige tijden van crisis is dat zij, om kosten te besparen, het loon van werknemers willen verlagen. Een loonsverlaging levert veelal een forse kostenbesparing op, die voor sommige werkgevers zelfs een faillissement kan voorkomen. Werknemers zullen hier over het algemeen echter niet blij mee zijn. Kunnen werknemers gedwongen worden akkoord te gaan met een loonsverlaging?

Deze vraag kwam aan de orde in een zaak die speelde bij de kantonrechter in Zutphen. De werkgever had uit het oogpunt van kostenbesparing eind 2011 en begin 2012 al een reorganisatie doorgevoerd. Desalniettemin bleef de financiële situatie slecht. Om die reden heeft er in oktober 2012 een bijeenkomst plaatsgevonden, waarin de werkgever het personeel heeft verzocht een loonoffer te doen van 10% van het brutoloon. Er werd de werknemers voorgehouden dat de onderneming anders failliet zou gaan. Uiteindelijk is 69% van de werknemers akkoord gegaan met het voorstel tot loonsverlaging. Werknemer X echter niet. Desondanks heeft de werkgever alle werknemers laten weten dat het loon verlaagd werd, nu de meerderheid hiermee akkoord was gegaan. In reactie hierop is werknemer X een procedure gestart waarin hij uitbetaling vorderde van de door de werkgever niet langer uitbetaalde 10% van zijn brutoloon. De werkgever stelde dat hij gerechtigd was het loon te verminderen. De rechter oordeelde echter anders. Weliswaar had de werkgever, aldus de rechter, aannemelijk gemaakt dat de slechte financiële omstandigheden hem ertoe had gebracht het voorstel tot loonsverlaging te doen, maar dat wilde nog niet zeggen dat de werkgever daartoe zonder instemming van een werknemer kon beslissen. Daarvoor geldt een dubbele redelijkheidstoets, namelijk (i) het voorstel moet redelijk zijn en (ii) het moet in redelijkheid van de werknemer kunnen worden verlangd dat hij het voorstel accepteert. De rechter oordeelde dat loon een zodanig essentieel onderdeel van de arbeidsovereenkomst vormt, dat in dit geval niet aan de dubbele redelijkheidstoets werd voldaan. Het loon mocht dus niet zonder instemming van de werknemer worden verlaagd. De werkgever moest alsnog het gehele loon van werknemer X uitbetalen.

Deze uitspraak betekent echter niet dat er in de praktijk helemaal geen mogelijkheden zijn om over te gaan tot loonsverlaging of andere maatregelen in geval van een slechte financiële situatie. Mocht dit spelen, adviseren wij u graag.