Minister Dijsselbloem beantwoordt Kamervragen over risico’s rentederivaten

Op 28 mei jl. heeft Minister Dijsselbloem van Financiën Kamervragen beantwoord over de voorlichting van banken aan MKB-ondernemingen over de risico’s van rentederivaten, zoals renteswaps. Belangrijkste conclusie is dat de AFM de banken zal vragen de dienstverlening met betrekking tot rentederivaten bij het MKB te herbeoordelen. Waar nodig moeten vervolgens passende oplossingen worden geboden aan gedupeerde MKB-ondernemingen.

Kamervragen

Op 17 april jl. stuurde het lid Nijboer aan de Minister een negental vragen over de risico’s van rentederivaten naar aanleiding van de uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant van 26 maart 2014. In deze uitspraak oordeelde de rechtbank dat de bank in casu de op haar rustende bijzondere zorgplicht jegens een MKB-ondernemer had geschonden. De MKB-ondernemer had een rentederivaat met de bank afgesloten en wilde deze voortijdig beëindigen. De ondernemer werd vervolgens door de bank geconfronteerd met een aanzienlijke beëindigingspremie. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad rust een bijzondere zorgplicht op banken jegens particuliere klanten met wie zij een overeenkomst aan willen gaan. Deze bijzondere zorgplicht strekt ertoe de particulier te beschermen tegen de gevaren van eigen lichtvaardigheid of gebrek aan inzicht. Volgens de rechtbank Oost-Brabant geldt deze maatstaf niet alleen voor banken die zaken doen met particulieren, maar ook – weliswaar in beperktere zin dan bij particulieren – voor banken die zaken doen met ondernemers.

Gevolgen rechtspraak

Deze uitspraak is inmiddels bevestigd door het gerechtshof Den Bosch in het arrest van 15 april 2014. Het gerechtshof overwoog in dit arrest bovendien dat op de bank een bijzondere zorgplicht rust om de klant in niet mis te verstane bewoordingen te waarschuwen voor de aan het rentederivaat verbonden risico’s, in het bijzonder het risico van een negatieve markwaarde bij voortijdige beëindiging van de overeenkomst. Op de bank rust deze bijzondere zorgplicht daarom niet alleen voorafgaande aan het sluiten van de renteswaptransacties, maar ook op het moment dat de klant de leningsovereenkomst vervroegd wil beëindigen, aldus het gerechtshof.

Het Tweede Kamer-lid Nijboer had aan de Minister gevraagd of deze rechtspraak aanleiding zal geven voor een grote hoeveelheid nieuwe zaken over door MKB-ers afgesloten renteswaps. De Minister antwoordde hierop dat deze rechtspraak heeft bevestigd dat dienstverlening van banken bij elke klant – ook zakelijke klanten – op zorgvuldige wijze moet plaatsvinden en dat het van belang is dat de MKB-er goed geïnformeerd is en goed begrijpt welke risico’s verbonden zijn aan rentederivaten. De Minister gaf verder aan dat niet in te schatten is of de uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant tot een grote hoeveelheid nieuwe rechtspraak zal leiden en dat het aantal lopende rechtszaken op dit moment beperkt is.

Aanbevelingen AFM

De Minister bevestigt in de beantwoording van de Kamervragen het beeld dat reeds door de AFM is geschetst: de banken hebben hun wettelijke verplichtingen op het gebied van zorgvuldige dienstverlening niet altijd volledig nageleefd. Alle banken die bij het onderzoek van de AFM betrokken zijn geweest, hebben inmiddels aangekondigd de aanbevelingen van de AFM – zoals gepubliceerd in februari 2014 – ter harte te nemen en de verbeteringen in de dienstverlening door te voeren.

Herbeoordeling dienstverlening rentederivaten van bestaande gevallen

De banken beloven dus verbetering in de dienstverlening voor nieuwe gevallen. Daarmee zijn de reeds bestaande gedupeerde gevallen echter nog niet geholpen. De Minister zegt daarom toe dat in aanvulling op de aanbevelingen een aantal vervolgacties zal worden ingezet. De AFM heeft de banken opgeroepen op korte termijn hun dienstverlening met betrekking tot in het verleden afgesloten rentederivaten te herbeoordelen aan de hand van de bestaande wettelijke normen èn met passende oplossingen te komen.

Nieuwe koers

De Minister heeft tot slot bevestigd dat de AFM zal rapporteren over de stappen die banken zetten bij de herbeoordeling en de geboden passende oplossingen.

Deze nieuwe koers van de overheid met betrekking tot de problematiek rond de rentederivaten die zijn afgesloten met het niet-professionele MKB doet hoop leven. Vooralsnog ligt het infinitief met betrekking tot het bij de banken ter sprake brengen van de problematiek van rentederivaten bij de MKB-ondernemer zelf.

Van Till advocaten biedt deskundig advies aan ondernemers (of particulieren) die rentederivaten-producten hebben afgesloten. Van Till advocaten gaat gesprekken aan met de aanbieder van het rentederivaten-product, en indien nodig wordt een gerechtelijke procedure opgestart.

Heeft u ook een renderivaat, zoals een renteswap? Neem contact op met Mirjam van Schoonhoven