Het portretrecht van bekende Nederlanders

Veel bekende Nederlanders hebben last van bedrijven die hun portret gebruiken om hun producten of diensten te promoten. Vooral rond de grote sportevenementen maken bedrijven zich hier vaak schuldig aan. Zij willen dan graag meeliften op de “hype” die het sportevenement met zich meebrengt.

Een bekend voorbeeld is de wereldgoal van Robin van Persie op het WK 2014. Met een prachtige zweefduik kopte Van Persie Nederland naar een 1-1 stand tegen wereldkampioen Spanje. Een goal die de hele wereld over ging. Veel bedrijven haakten aan op dit historische moment en plaatsten advertenties en berichten op hun social media met een (bewerkte) afbeelding van een zwevende Robin van Persie. Maar mogen deze bedrijven wel zomaar een foto gebruiken van een bekende Nederlandse sporter?

Het portretrecht uit de Auteurswet

Iemand die op een foto afgebeeld staat, kan zich in bepaalde situaties beroepen op het zogenaamde portretrecht. Het begrip portret is hierbij ruim. Het betreft elke afbeelding waarop iemand herkenbaar is afgebeeld. Een portret kan dus een afbeelding zijn van iemands gezicht, een silhouet of een kenmerkende lichaamshouding. Zodra de identiteit van iemand uit de afbeelding kan blijken, is sprake van een portret.

De bescherming van het portretrecht is in Nederland geregeld in de Auteurswet. Ten aanzien van portretten die niet gemaakt zijn in opdracht geldt dat een geportretteerde zich tegen de openbaarmaking van zijn portret kan verzetten indien hij daartoe een redelijk belang heeft.  De jurisprudentie heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld rondom de betekenis van het redelijke belang. Er kan sprake zijn van een redelijk belang indien de privacy van de geportretteerde wordt geschonden of indien het portret van de geportretteerde commercieel wordt geëxploiteerd.

Commerciële exploitatie van het portret

Voor bekende Nederlanders wiens portret zonder toestemming wordt gebruikt is de exploitatiebescherming van het portretrecht het meest relevant. Personen die over de zogenoemde verzilverbare populariteit beschikken en zelf geld kunnen verdienen met hun portret, hebben een redelijk belang om zich te verzetten tegen de commerciële exploitatie van hun portret door derden.

Robin van Persie had dus een redelijk belang om zich te verzetten tegen het ongevraagde gebruik van zijn portret na zijn wereldgoal tegen Spanje. Van Persie is een internationaal bekende voetballer en beschikt daarom evident over een verzilverbare populariteit. Hij kan zich daarom met succes verzetten tegen de commerciële exploitatie van zijn portret, indien hij daarvoor geen toestemming heeft gegeven. Hij heeft hiervoor een financieel belang, waardoor hij ook een redelijk belang in de zin van de auteurswet heeft.

Schadevergoeding

Indien zonder toestemming gebruik is gemaakt van een portret bij een commerciële uiting, dan kan de geportretteerde zich uiteraard verzetten tegen de openbaarmaking van het portret. Daarnaast kan de geportretteerde een schadevergoeding eisen. In de rechtspraak is bepaald dat bij het bepalen van de hoogte van de vergoeding aansluiting gezocht dient te worden bij de hoogte van de vergoeding die de geportretteerde had kunnen vragen indien hij of zij had ingestemd met het gebruik van zijn of haar portret. De vergoeding moet recht doen aan de mate van populariteit of bekendheid van de geportretteerde en in overeenstemming zijn met de waarde van zijn of haar exploitatiebelang. Een speler van het Nederlands elftal kan dus een substantieel grotere schadevergoeding krijgen dan een speler van de Jupiler League. Hij zal dan dus wel aan moeten tonen welk bedrag hij had kunnen vragen voor een dergelijke commerciële gebruik van zijn portret.

Heeft u te maken met dit onderwerp en bent u op zoek naar advies? Neem gerust contact op met mij voor een vrijblijvend gesprek.