WHOA kan in coronatijd veel faillissementen voorkomen

Hoewel het coronavirus door de overheidsmaatregelen al op de weg terug lijkt te zijn, worden de economische gevolgen van diezelfde maatregelen steeds groter. Er wordt dan ook een hausse aan faillissementen verwacht. Half april bevond volgens het CBS één op de vijf bedrijven zich al in de gevarenzone. De versnelde invoering van de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) zou het faillissement van veel in essentie gezonde bedrijven kunnen voorkomen.

Saneringsmogelijkheden in de coronacrisis

Op dit moment worden veel bedrijven overeind gehouden door de steunmaatregelen van de overheid: uitstel van belastingen, de Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19 (TOGS) en de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). De verwachting is dat voor sommige bedrijven die regelingen de komende maanden niet toereikend zullen zijn. Zo moet in deze periode het vakantiegeld worden uitgekeerd, en hoewel de NOW-regeling daar rekening mee houdt, zullen niet alle bedrijven ook in staat zijn om deze bedragen daadwerkelijk uit te keren.

Daarnaast zijn de overheidsmaatregelen eenmalig of tijdelijk. Veel bedrijven zullen na afloop van deze maatregelen alsnog in liquiditeitsproblemen komen. De vraag is wat zij dan kunnen doen om behoorlijk te saneren en daarmee een faillissement te voorkomen. De Nederlandse wet biedt daarvoor op dit moment nauwelijks goede mogelijkheden. Ondernemers hebben grofweg de keuze uit (een combinatie van) het ontslaan van personeel wegens bedrijfseconomische omstandigheden (let op: tijdens de NOW-periode is dit niet mogelijk), het beëindigen of niet verlengen van contracten, het aanbieden van een onderhands akkoord (ook wel buitengerechtelijk akkoord of crediteurenakkoord genoemd) en het aanvragen van surseance van betaling of faillissement.

Aan deze mogelijkheden kleven forse nadelen. Zo wordt de surseance bijvoorbeeld nauwelijks gebruikt, omdat het wordt gezien als het voorportaal van een faillissement. Het heeft commercieel gezien een negatieve lading. Vaak haken leveranciers tijdens een surseance af, waarna een discussie over het eigendomsvoorbehoud volgt. Klanten kiezen eieren voor hun geld. Bovendien heeft de in een surseance aangestelde bewindvoerder tijd nodig om de zaken op orde te brengen. Een aangepaste financiering is niet snel geregeld. Bij bedrijven in zwaar weer ontbreekt het juist aan die tijd. 

Ook het bereiken van een onderhands akkoord met de crediteuren kost op dit moment te veel tijd, aangezien alle betrokken crediteuren met het akkoord moeten instemmen. Een dwarsliggende crediteur kan betekenen dat een faillissement dan welhaast onafwendbaar wordt. En in aanloop naar een faillissement met eventuele doorstart moeten bestuurders op eieren lopen om bestuurdersaansprakelijkheid te voorkomen.

De WHOA

Sinds juli 2019 ligt er echter een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer, dat als het (versneld) wordt ingevoerd, in deze coronacrisis een effectief instrument zou kunnen zijn voor ondernemingen in moeilijkheden. De WHOA is met name een regeling voor bedrijven die door een te zware schuldenlast insolvent dreigen te raken, terwijl zij wel beschikken over activiteiten die levensvatbaar zijn. De WHOA biedt namelijk de mogelijkheid van een zogenaamd ‘dwangakkoord’. Daarvoor worden de crediteuren opgedeeld in verschillende klassen en wordt er per klasse een aanbod gedaan voor een gedeeltelijke betaling van de vorderingen, tegen finale kwijting. Zodra er voldoende crediteuren met het akkoord instemmen, kan de rechtbank op verzoek van de onderneming het akkoord homologeren. Dat wil zeggen dat de rechtbank het akkoord (na controle) verbindend verklaart voor alle betrokken partijen. Daarmee worden ook de dwarsliggende crediteuren aan het akkoord gebonden. Het gevolg is dat dat onderneming kan blijven doordraaien. Verplichtingen worden ten dele nagekomen, maar deze situatie is voor alle betrokkenen beter dan een faillissement.

Daarnaast biedt de WHOA de mogelijkheid om als de overheid ervoor kiest staatssteun te verlenen, financiële crediteuren zoals obligatiehouders en banken mee te laten betalen. Daarmee kan het geld van de belastingbetaler tijdens deze crisis efficiënt en doelmatig worden ingezet.

De WHOA biedt dus belangrijke voordelen ten opzichte van de huidige mogelijkheden. Als een faillissement kan worden afgewend, krijgen bestuurders lucht, behouden werknemers hun baan (de WHOA is niet van toepassing op arbeidsovereenkomsten) en kan veel opvolgend financieel leed bij afnemers en toeleveranciers worden voorkomen. Daardoor zal ook de maatschappelijke schade lager uitvallen dan bij een faillissement.

Het wetsvoorstel is in juli 2019 ingediend bij de Tweede Kamer. Het zou dit voorjaar worden behandeld, maar die behandeling is tijdens de coronacrisis tot nader uitgesteld. Een oproep van insolventiejuristen uit de wetenschap en de praktijk om de wet juist versneld in te voeren, is tot nu toe niet gehonoreerd. Uiteraard hopen wij dat het de komende maanden nog wel komt tot een versnelde invoering van de WHOA. Het zou veel ondernemers de mogelijkheid bieden te overleven.

Meer informatie?

Wij zullen u op de hoogte houden van de voortgang van het wetsvoorstel. Heeft u nu vragen, bijvoorbeeld over de saneringsmogelijkheden van uw onderneming of uw rol als bestuurder? Neem dan gerust contact op met onze sectie ondernemingsrecht.